تصفیه فاضلاب صنعت فرآوری پسته

کارخانجات صنایع غذایی به انواع کارخانجات فصلی و غیر‌فصلی تقسیم می‌شوند. پسته از مهم‌ترین محصول ارز‌آور کشاورزی ایران است که حدود 10 درصد درآمد صادرات غیر نفتی ایران را تشکیل می‌دهد. فاضلاب­های حاصل از فرآوری­های غذایی فصلی از جمله صنعت فرآوری پسته محتوی مواد آلی با آلایندگی بالا می‌باشند. نتایج حاصل از تعیین کیفیت فاضلاب خام ترمینال­ها و مراکز ضبط و آماده سازی پسته نشان داده است که این فاضلاب دارای  و  بالایی می باشد. علت آن وجود آلاینده‌های همچون ترکیبات فنولیک، گوگرد و سموم کشاورزی در آنها است که دارای پتانسیل بالای آلودگی و  سمیت زیاد برای تخلیه به منابع پذیرنده می‌باشد.

پوست سبز پسته، حدود 40 درصد وزنی میوه را تشکیل می‌دهد و در آن ترکیبات فنولیک وجود دارد. اسیدهای فنولیک از متابولیت‌های گیاهی هستند. ترکیبات فنلی دارای تجزیه‌پذیری بیولوژیکی کم، سمیت بالا و صدمات اکولوژیکی طولانی مدت(پایداری بالا) و خاصیت تجمعی برای موجودات زنده هستند و براساس طبقه‌بندی آژانس حفاظت محیط‌زیست آمریکا(EPA) جزء آلاینده‌های اول و بازدارنده میکروارگانیسم‌ها در سیستم‌های تصفیه بیولوژیکی محسوب می‌شود. آنها علاوه بر فلاونوئیدها و استیلبن‌ها، پلی‌فنول‌های اصلی و مهمی بوده که به‌طور طبیعی در گیاهان یافت می‌شوند. پلی‌فنول‌ها اغلب توسط گیاهان جهت دفاع از خود در برابر پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا) تولید می‌شوند. اسیدهای فنولیک همچنین به عنوان مولکول‌های پیام‌رسان عمل کرده و نقش مهمی در رشد و تولید مثل گیاه دارند. اسید فنولیک را می‌توان به مقدار فراوان در میوه و سبزیجات به خصوص در پوست و دانه آنها یافت. در سال‌های اخیر، مطالعات وسیعی در مورد آنها انجام شده و برخی از این مطالعات نشان می‌دهند که این پلی‌فنول‌های گیاهی می‌توانند دارای اثرات مفیدی بر روی سلامت انسان باشند.

در تحقیقات انجام شده میزان مواد فنولیک پوست پسته در فاضلاب‌های فرآوری زیتون، فرآوری قهوه، الکل سازی، انواع میوه و خمیر نانوایی بیشتر است. افزایش تقاضا برای افزودنی‌های ایمن منجر به افزایش استفاده از ترکیبات ضد میکروب طبیعی مانند ترکیبات فنولیک شده است.

با بررسی‌های انجام شده در مراکز فرآوری پسته در استان کرمان که نزدیک به 60 درصد از سطح زیر کشت پسته کشور را تشکیل می‌دهد مشخص گردید عموماً هیچ تصفیه‌ای بر روی فاضلاب حاصله انجام نمی‌گردید و از سال 1399 اقداماتی در حال انجام است ولی همچنان عمده فاضلاب به چاه جذبی و اراضی کشاورزی تخلیه می‌گردد و معدود مراکزی از سیستم بی‌هوازی(سپتیک) استفاده می‌کنند که همانطور که اشاره شده بدلیل بار آلودگی بالا و مقاومت در برابر تجزیه بیولوژیکی، این روش هم کمک زیادی به کاهش بارآلودگی فاضلاب حاصله نکرده و فقط با جداسازی مواد قابل ته نشینی نقش دانه‌گیر را در زمان کم ایفا می‌کند.

طراحی فرآیند براساس ذخیره سازی پساب و استفاده مجدد در فصول گرم سال جهت آبیاری باغات و مزارع کشاورزی می‌باشد. در این روش مراحل ذیل جهت تصفیه و مدیریت فاضلاب انجام می‌پذیرد:

انتقال و آشغالگیری(کانالی)
متعادلسازی و ته نشینی اولیه در لاگن اول
تصفیه شیمیایی(ترسیب شیمیایی و انعقاد و لخته سازی و ته نشینی)
متعادلسازی و تصفیه بیولوژیکی(هوادهی گسترده عمقی و رشدچسبیده و)
گندزدایی(کلر مایع و درصورت نیاز با ازن)
ذخیره و نگهداری در لاگن دوم